Dionysius

Dionysius, was in de middeleeuwen een bekende heilige, die werd vereerd als een van de helpers in nood. Hij leefde in de 3de eeuw. Ca.250 werd hij door de toenmalige Paus vanuit Italië als missionaris naar Frankrijk gezonden. Daar werd hij de eerste bisschop van Parijs. In 258 werd hij vanwege zijn geloof onthoofd. Dat gebeurde te Montmartre, nu middenin, maar toen nog buiten Parijs gelegen. Na zijn dood ontstond de volgende legende: nadat hij onthoofd was, pakte hij zijn hoofd op en wandelde ermee naar de plek waar hij begraven wilde worden. Daar verrees later de aan hem gewijde abdij van Saint- Denis. Ook de bijhorende plaats -nu een voorstad van Parijs- werd Saint-Denis genoemd. Dat men in Veenhuizen een Dionysiusklok wilde hebben zal samen hangen met het feit dat het middeleeuwse kerkje hier eveneens gewijd was aan de heilige Dionysius. De (kerkelijke) feestdag van Sint Dionysius wordt gevierd op 9 oktober.

Sierringen

Al in de 14de eeuw voorzag men luidklokken van één of enkele eenvoudige sierringen. In de tweede helft van de 15de eeuw werd het aantal sierringen groter. De klok in Veenhuizen heeft er liefst 14: drie op de schouder, twee boven en twee onder de tekstband, vijf op de zogeheten faussure (onderaan,  waar de klok breder wordt) en twee langs de slagrand (het onderste deel van de klok).

De tekstband

De letters van de tekstband zijn de destijds gebruikelijke gotische minuskels Het begin van de tekst is gemarkeerd door een andreaskruisje (met vier gelijke armen). De woorden zijn gescheiden door kleine, gestileerde bloemen: fleurs-de-lis (ook Franse lelies genoemd), bestaande uit drie blaadjes: een rechte in het midden, geflankeerd door twee naar buiten buigende blaadjes. 

De bijzondere sierrand met boogjes, kruisbloemen en fleur de lis

Onder de tekst bevinden zich niet alleen de twee al genoemde sierringen, maar ook nog een extra sierrand, bestaande uit gedrukte boogjes met aan de uiteinden om en om grote kruisbloemen (kruisvormig ornament, met aan drie uiteinden krullende bladmotieven) en kleine fleurs-de-lis.

De bijzondere medaillons in de sierrand

In die sierrand zijn bovendien enkele bijzondere reliëfs opgenomen. Zo bevindt zich aan de ene zijde van de klok een vierkant medaillon met een mooie voorstelling van Maria met kroon op het hoofd en kind op schoot. Zij wordt geflankeerd door twee engelen. Aan de tegenoverliggende zijde van de klok bevindt zich een rond medaillon, waarin een engel staat die de zo geheten Vera Icon toont: de doek van de heilige Veronica, waarop het Ware Gelaat van Christus te zien is. 

Tussen deze twee grote medaillons bevinden zich twee kleine reliëfs van wapenschildjes, waarop een tweekoppige adelaar met wijd geopende vleugels, uitwaaierende staart en borstschild is aangebracht.  

Maker onbekend….

Helaas is de naam maker van deze fraaie en interessante klok,die behoort tot de oudste zes bewaard gebleven luidklokken in Noord-Holland, niet overgeleverd. Misschien had hij het klokkengieten geleerd in de werkplaats van de familie Butendiic, gevestigd in de bisschopsstad Utrecht. Bijna alle bewaard gebleven klokken in Noord-Holland uit de periode 1410-1475 zijn gemaakt door leden van deze familie. Bovendien moet hij vertrouwd geweest zijn met het werk van Brabantse collega’s in Den Bosch en Mechelen.   

                                             Carla Rogge, architectuur- en bouwhistoricus, Amstelveen, oktober 2006